Bilans – dokument obrazujący stan i strukturę posiadanego przez przedsiębiorstwo majątku (Aktywa) oraz wskazuje na źródła jego finansowania (Pasywa). Bilans należy do obowiązkowych sprawozdań finansowych przedsiębiorstwa. Jedną z pozycji bilansu jest zysk lub strata, wykazywane w drugim obowiązkowym sprawozdaniu jakim jest Rachunek zysków i strat (rachunek wyników).
OPIS
W organizacjach prowadzących Księgowość według zasad pełnej rachunkowości, bilans to zestawienie aktywów i pasywów jednostki na początek (bilans otwarcia) i koniec (bilans zamknięcia) okresu sprawozdawczego (obrachunkowego).
Bilans podsumowuje stan aktywów i pasywów organizacji w konkretnym momencie. W małych przedsiębiorstwach stosuje się zwykle proste odmiany tego dokumentu. Większe przedsiębiorstwa i korporacje transnarodowe stosują zwykle bardziej złożony rodzaj bilansu. W przypadku dużych organizacji mamy również często do czynienia z oddzielnymi bilansami dla każdego z segmentów działalności. Bilans jest najczęściej prezentowany razem z jednym z wcześniejszych dokumentów (przeważnie z poprzedniego roku), aby umożliwić lepszą ocenę sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.
Bilans w odróżnieniu od rachunku zysków i strat ma charakter statyczny – odzwierciedla stan majątku na dany moment i jest sporządzany na podstawie aktualnych w dniu jego sporządzenia danych z systemu księgowego firmy. Z reguły bilans tworzony jest na koniec danego roku obrachunkowego i właśnie dla tego konkretnego dnia ustalane są wszystkie pozycje bilansowe (jest to tzw. moment bilansowy). Ważną cechą informacji zawartych w bilansie przedsiębiorstwa jest ich kompletność oraz pełne udokumentowanie.
Bilans przedsiębiorstwa powinien charakteryzować się następującymi cechami:
- zupełność,
- rzetelność,
- sprawdzalność,
- ciągłość,
- przejrzystość.
Cechą metody bilansowej jest usystematyzowane poszukiwanie i ustalanie równowagi między mierzalnymi cechami wyznaczonych środków, takich jak zasoby danej jednostki.
ELEMENTY BILANSU
Bilans przedsiębiorstwa podzielony jest na składniki o zbliżonej treści ekonomicznej, wycenione w tej samej walucie (zazwyczaj w walucie kraju, w którym mieści się siedziba przedsiębiorstwa). Jednak sam sposób ich wyceny i prezentacji może być odmienny dla różnych przedsiębiorstw ponieważ podmioty gospodarcze mogą stosować różne metodologie sporządzania bilansu.
Po stronie aktywów (w standardowym zapisie po lewej stronie) bilans zawiera aktywa trwałe (składniki rzeczowe, składniki finansowe, składniki niematerialne) i aktywa bieżące, zaś po stronie pasywów (ujętych po prawej stronie zapisu) zobowiązania bieżące, zobowiązania długoterminowe oraz kapitały własne. Bilans przedsiębiorstwa musi być zrównoważony, tj. sumy aktywów i pasywów muszą być sobie zawsze równe co jest podstawową cechą bilansu i nazywane jest równowagą bilansową.
Dane zawarte w bilansie są podstawą do obliczania różnych wskaźników, charakteryzujących stopień płynności, wspomagania, aktywności i zyskowności (rentowności) przedsiębiorstwa. Ich analiza jest szeroko stosowaną metodą analizy funkcjonowania przedsiębiorstwa, pomiaru jego efektywności i oceny kondycji finansowej.
ZASADY SPORZĄDZANIA
Bilans jest sporządzany na zasadzie dwustronnego zestawienia aktywów i pasywów. Aktywa – zasoby jednostki – podzielone są na dwie grupy: aktywa trwałe oraz aktywa obrotowe. Natomiast składnikami pasywów są: kapitał własny i zobowiązania. W bilansie szczegółowo wyróżnione są składniki tych grup.
Bilans sporządzany jest na koniec każdego roku obrotowego, którym może być zarówno rok kalendarzowy jak i kolejnych dwanaście miesięcy kalendarzowych. Powinno to być określone w statucie lub umowie, na podstawie której jednostka powstała.
Bilans sporządzany jest na określony dzień i w określonej formie, jaką jest tabela. Wzór tego dokumentu opublikowany jest w załącznikach do ustawy o rachunkowości. Znajdują się w nich informacje, jakie powinien zawierać bilans sporządzany przez: banki, zakłady ubezpieczeń oraz pozostałe jednostki.
BILANS W USTAWIE O RACHUNKOWOŚCI
Wg Ustawy, aby bilans był określony jako prawidłowo sporządzony, musi spełniać pewne wymogi formalne. W bilansie konieczne jest:
- precyzyjne oznaczenie podmiotu, dla którego bilans jest sporządzany;
- data – czyli dzień bilansowy, na który jest sporządzany bilans;
- oznaczenie jednostki, w jakiej wyrażone są dane liczbowe,
- wyszczególnienie nazw i wartości grup aktywów i pasywów – aby bilans był przejrzysty i czytelny;
- używanie języka polskiego,
- wyrażanie wartości pieniężnych w walucie polskiej,
- wykazanie sum pośrednich grup aktywów i pasywów,
- wykazanie sum ogólnych aktywów i pasywów – zgodnie z zasadą równowagi bilansowej muszą być sobie równe;
- podpisy – osoby prowadzącej księgi rachunkowe oraz kierownika jednostki, zawarte na końcu bilansu.
’Wzór bilansu według Ustawy:’
| Aktywa | ||||
|---|---|---|---|---|
| A. Aktywa trwałe | ||||
| I. Wartości niematerialne i prawne | ||||
| Koszty zakończonych prac rozwojowych | ||||
| Wartość firmy | ||||
| Inne wartości niematerialne i prawne | ||||
| Zaliczki na wartości niematerialne i prawne | ||||
| II. Rzeczowe aktywa trwałe | ||||
| 1. Środki trwałe | ||||
| grunty (w tym prawo użytkowania wieczystego gruntu) | ||||
| budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej | ||||
| urządzenia techniczne i maszyny | ||||
| środki transportu | ||||
| inne środki trwałe | ||||
| Środki trwałe w budowie | ||||
| Zaliczki na środki trwałe w budowie | ||||
| III. Należności długoterminowe | ||||
| Od jednostek powiązanych | ||||
| Od pozostałych jednostek | ||||
| IV. Inwestycje długoterminowe | ||||
| Nieruchomości | ||||
| Wartości niematerialne i prawne | ||||
| Długoterminowe aktywa finansowe | ||||
| Inne inwestycje długoterminowe | ||||
| V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe | ||||
| Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego | ||||
| Inne rozliczenia międzyokresowe | ||||
| B. Aktywa obrotowe | ||||
| I. Zapasy | ||||
| Materiały | ||||
| Półprodukty i produkty w toku | ||||
| Produkty gotowe | ||||
| Towary | ||||
| Zaliczki na dostawy | ||||
| II. Należności krótkoterminowe | ||||
| 1. Należności od jednostek powiązanych | ||||
| z tytułu dostaw i usług | ||||
| inne | ||||
| 2.Należności od pozostałych jednostek | ||||
| z tytułu dostaw i usług | ||||
| z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń | ||||
| inne | ||||
| dochodzone na drodze sądowej | ||||
| III. Inwestycje krótkoterminowe | ||||
| 1. Krótkoterminowe aktywa finansowe | ||||
| w jednostkach powiązanych | ||||
| w pozostałych jednostkach | ||||
| środki pieniężne i inne aktywa pieniężne | ||||
| Inne inwestycje krótkoterminowe | ||||
| Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe | ||||
| Pasywa | ||||
|---|---|---|---|---|
| A. Kapitał (fundusz) własny | ||||
| Kapitał (fundusz) podstawowy | ||||
| Należne wpłaty na kapitał … (wielkość ujemna) | ||||
| Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna) | ||||
| Kapitał (fundusz) zapasowy | ||||
| Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny | ||||
| Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe | ||||
| Zysk (strata) z lat ubiegłych | ||||
| Zysk (strata) netto | ||||
| Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna) | ||||
| B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania | ||||
| I. Rezerwy na zobowiązania | ||||
| Rezerwa z tyt. odroczonego podatku dochodowego | ||||
| Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne | ||||
| Pozostałe rezerwy | ||||
| II. Zobowiązania długoterminowe | ||||
| Wobec jednostek powiązanych | ||||
| 2. Wobec pozostałych jednostek | ||||
| kredyty i pożyczki | ||||
| z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych | ||||
| inne zobowiązania finansowe | ||||
| inne | ||||
| III. Zobowiązania krótkoterminowe | ||||
| 1. Wobec jednostek powiązanych | ||||
| z tytułu dostaw i usług | ||||
| |inne | ||||
| 2. Wobec pozostałych jednostek | ||||
| kredyty i pożyczki | ||||
| z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych | ||||
| inne zobowiązania finansowe | ||||
| z tytułu dostaw i usług | ||||
| zaliczki otrzymane na dostawy | ||||
| zobowiązania wekslowe | ||||
| z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń | ||||
| z tytułu wynagrodzeń | ||||
| |inne | ||||
| Fundusze specjalne | ||||
| IV. Rozliczenia międzyokresowe | ||||
| Ujemna wartość firmy | ||||
| Inne rozliczenia międzyokresowe | ||||