Dobrze wiesz, że produkcja najczęściej wymaga pracy przez 7 dni w tygodniu, po 24 godziny na dobę, z koniecznością pracy zmianowej. Oznacza to potrzebę tworzenia harmonogramów czasu pracy dla poszczególnych pracowników lub grup pracowników, np. brygad. Jednak nie jest to wcale takie proste…
Pojęcie „harmonogram czasu pracy” nie jest zdefiniowane w przepisach prawa pracy. Odnośnie harmonogramów czasu Kodeks pracy się nie wypowiada. Pojęcie to występuje co prawda w ustawie z 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (Dz.U. nr 125, poz. 1035), zwanej ustawą antykryzysową – ale również w niej nie jest zdefiniowane. Ze względu na brak dokładnej regulacji ustawowej tworzenie harmonogramu czasu pracy jest więc często zadaniem trudnym i skomplikowanym. Zobacz, jak je sobie ułatwić!
Rozkład czasu pracy
Z przepisów Kodeksu pracy wynika, że rozkład czasu pracy musi być w każdej firmie. Rozkład czasu pracy jest pojęciem ustawowym, posługuje się nim Kodeks pracy, np. stanowiąc, że urlopu wypoczynkowego udziela się na dni pracy pracownika, zgodnie z rozkładem czasu pracy. W nauce prawa pracy przyjmuje się, że rozkład czasu pracy – to ramowe wskazanie czasu pracy zatrudnionych pracowników. Wskazuje on pracownikowi w jakich godzinach i dniach ma przychodzić do pracy. Przyjmuje się, że rozkład czasu pracy może być uznany za „sztywny lub „elastyczny”
„Sztywny” rozkład czasu pracy
Przykładowo, „sztywny” rozkład czasu pracy wynika z następujących zapisów:
- Praca w firmie…wykonywana jest od poniedziałku do piątku, przez 8 godzin na dobę, od godziny 8.00 do 16.00,
- Pracownicy Działu…wykonują pracę w podstawowym systemie czasu pracy, od poniedziałku do piątku, po 4 godziny na dobę od godz. 9.00 do 13.00.
„Elastyczny” rozkład czasu pracy
„Elastyczny” rozkład czasu pracy pracodawca osiągnie wprowadzając np. następujący zapis:
- Pracownicy firmy… pracują przez 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy w 1-miesięcznym okresie rozliczeniowym, zgodnie z harmonogramem czasu pracy opracowywanym przez dział personalny.
Zasadą jest, że od tego, w jaki sposób został określony rozkład czasu pracy w firmie zależy czy pracownicy działu personalnego tej firmy (lub kierownicy jej poszczególnych komórek organizacyjnych) będą zobowiązani do sporządzania harmonogramów czasu pracy.
Uwaga! Należy utworzyć harmonogram czasu pracy, gdy rozkład czasu nie stanowi sztywnej ramy dla ustalenia dni i godzin pracy, czyli w przypadku tzw. „elastycznych” rozkładów czasu pracy.
Natomiast brak konieczności tworzenia harmonogramu czasu pracy ma miejsce wtedy gdy:
- w firmie produkcyjnej obowiązuje tzw. „sztywny” rozkład czasu pracy,
- wybrany system czasu pracy nie wymaga doprecyzowywania rozkładu czasu pracy.
Natomiast produkcja najczęściej wymaga pracy przez 7 dni w tygodniu, po 24 godziny na dobę, z koniecznością pracy zmianowej. Oznacza to konieczność tworzenia harmonogramów czasu pracy dla poszczególnych pracowników lub grup pracowników.
Założenie ustalenia idealnego harmonogramu czasu pracy
Tak jak już wspomnieliśmy, pojęcie „harmonogram czasu pracy” nie jest zdefiniowane w przepisach prawa pracy. Niemniej jednak, w oparciu o wykładnię (MPiPS, PIP), harmonogram czasu pracy można zdefiniować jako graficzne odzwierciedlenie rozkładu czasu pracy obowiązującego pracownika, doprecyzowujące ten rozkład czasu pracy poprzez dokładne określenie dni pracy, dni wolnych ze wskazaniem ich rodzaju, tj. przede wszystkim z tytułu niedzieli, świąt, przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy, godzin rozpoczęcia i zakończenia pracy.
Należy pamiętać, że harmonogram ma być tworzony idealnie. W harmonogramie nie można bowiem np. planować nadgodzin czy pracy naruszającej odpoczynek dobowy. Nawet jeżeli kierownik produkcji wie, że ma zbyt mało ludzi i będzie ich wzywał do pracy w dni wolne – harmonogram czasu pracy ma zaplanować prawidłowo, tj. z odpowiednią liczbą dni wolnych.
Kto ustala harmonogram czasu pracy w firmie produkcyjnej?
Osobą wyznaczoną do sporządzenia harmonogramu czasu pracy może zostać pracownik działu personalnego/działu kadr albo bezpośredni przełożony pracownika. Może być nim również kierownik wyznaczonej komórki, np. działu produkcji.
Możliwe jest też, że np. pracownik na samodzielnym stanowisku (np. brygadzista) sam ustala sobie harmonogram czasu pracy, ale musi on być jeszcze zaakceptowany i ewentualnie uzupełniony czy poprawiony przez pracodawcę (bezpośredniego przełożonego, pracownika działu kadr). To pracodawca odpowiada bowiem za prawidłowe stosowanie przepisów o czasie pracy w firmie.