Przejdź do treści

Sprawozdanie finansowe

  • przez

Sprawozdanie finansowe – dokument zestawiający dane liczbowe, które dostarczają informacji na temat majątkowej, finansowej i dochodowej sytuacji organizacji. Są to wyniki finansowe przedsiębiorstwa przedstawione zgodnie z zasadami rachunkowości.

ZASADY SPORZĄDZANIA

Sprawozdanie finansowe sporządza się na koniec roku obrachunkowego (dzień bilansowy – 31 grudnia) lub inny dzień zamknięcia ksiąg wynikający z przepisów prawa podatkowego. Sporządza się je w języku polskim oraz w walucie polskiej.

Najważniejszym sprawozdaniem jednostki gospodarczej jest obligatoryjne roczne sprawozdanie finansowe, czyli roczny raport finansowy, który powinien zawierać czytelny przegląd rozwoju działalności jednostki i jej sytuacji oraz wskazywać na ważne wydarzenia, które wystąpiły od zakończenia roku obrachunkowego. Powinien też wskazywać prawdopodobny przyszły rozwój jednostki oraz działalność w dziedzinie badań i rozwoju. Roczne sprawozdanie finansowe musi być sporządzone nie później niż trzy miesiące od dnia bilansowego.

Sprawozdania finansowe muszą spełniać następujące warunki formalne:

  • podanie w nagłówku pełnej nazwy i adresu firmy,
  • określenie momentu lub okresu, którego dotyczą dane,
  • załączenie tablic statystycznych, zawierających zestawienie liczbowe związane z określonym zagadnieniem,
  • podanie daty sporządzenia sprawozdania,
  • podpisanie sprawozdania przez osoby odpowiedzialne za rzetelne i prawidłowe jego sporządzenie.

Dane liczbowe można wykazywać w zaokrągleniu do tysiąca złotych, jeżeli nie zniekształci to obrazu jednostki zawartego w sprawozdaniu finansowym oraz w sprawozdaniu z działalności. To właśnie jednostki gospodarcze, prowadząc swą działalność, są zobowiązane zamknąć księgi rachunkowe na koniec roku obrotowego, a konsekwencją tego zdarzenia jest przygotowanie i przetworzenie informacji wynikających z tych ksiąg oraz ich zestawienie w formie odpowiednich sprawozdań.

Zalecenia GUS

W celu zapewnienia jednolitej formy sprawozdawczości finansowej Główny Urząd Statystyczny, na wniosek ministra finansów, wydaje dla jednostek gospodarczych instrukcje i wzory sprawozdawcze.

Urząd określa w nich:

  • jednostki zobowiązane do składania sprawozdań,
  • jednostki uprawnione do ich otrzymywania,
  • terminy i tematykę,
  • zasady wypełniania poszczególnych sprawozdań.

Standardy jakościowe

Sprawozdania finansowe dostarczają wielu informacji dla ich odbiorców. Dlatego, też muszą one spełniać pewne standardy jakościowe, aby informacje w nich zawarte nie budziły zastrzeżeń.

Sprawozdania finansowe powinny odznaczać się następującymi cechami:

  1. Wiarygodność (rzetelność).
  2. Zrozumiałość dla użytkowników.
  3. Kompletność.
  4. Porównywalność.
  5. Sprawdzalność.
  6. Terminowość.
  7. Ciągłość.

Z uwagi na to, że sprawozdania finansowe sporządza się w różnych sytuacjach i warunkach czasowych, organizacyjnych oraz kapitałowych funkcjonowania jednostek gospodarczych, informacje sprawozdawcze mogą być prezentowane w odmiennych układach i z niejednakowym stopniem szczegółowości.

Podpisy pod sprawozdaniem

Sprawozdanie finansowe musi zostać podpisane przez osobę prowadzącą księgi rachunkowe oraz przez kierownika jednostki. W przypadku kierownictwa wieloosobowego, sprawozdanie finansowe musi zostać podpisane przez wszystkich członków organu kierowniczego.

W zależności od formy organizacyjno-prawnej, jako kierownicy jednostek, sprawozdanie finansowe powinni podpisać:

Forma organizacyjno-prawna Podpisujący
Spółka akcyjna zarząd
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zarząd
Spółka komandytowo-akcyjna komplementariusze
Spółka komandytowa komplementariusze
Spółka partnerska partnerzy (wspólnicy) lub zarząd (jeżeli jest powołany)
Spółka jawna wspólnicy (prowadzący sprawy spółki)
Spółka cywilna wspólnicy (prowadzący sprawy spółki)
Przedsiębiorstwo osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą osoba fizyczna prowadząca działalność
Jednostce będąca w postępowaniu upadłościowym likwidator i syndyk lub zarządca odpowiedzialny za postępowanie upadłościowe

Podpisy osób odpowiedzialnych za prowadzenie ksiąg oraz kierownika jednostki muszą się znajdować na każdej z części sprawozdania finansowego. Nie jest za to konieczne podpisywanie każdej strony osobno. Sprawozdanie finansowe zawsze podpisują co najmniej dwie osoby.

Daty podpisów wszystkich części składowych sprawozdania finansowego powinny być identyczne. Jest to szczególnie istotne w przypadku wystąpienia zdarzeń po dniu bilansowym. Wtedy sprawozdanie finansowe musi być zmienione. Sporządza się wówczas nowe sprawozdanie i uprawnione osoby podpisują je z nową datą. Daty podpisów poszczególnych osób nie muszą być identyczne.

Kolejność prezentacji danych

Ustawa o rachunkowości określa również kolejność prezentacji danych w sprawozdaniu finansowym.

Kolejność prezentacji danych w sprawozdaniu finansowym powinna być następująca:

  1. W pierwszej kolumnie wykazuje się dane bieżące (sprawozdawcze).
  2. W drugiej kolumnie wykazuje się dane dotyczące poprzedniego roku (porównawcze).

W przypadku informacji dodatkowej również należy przedstawiać niektóre dane w określony sposób.

Aby zapewnić porównywalność danych, należy podawać kolejno:

  • stan początkowy,
  • zmiany zachodzące w trakcie roku obrotowego,
  • stan końcowy,
  • objaśnienia dotyczące zmian.

Zasady te dotyczą m.in. danych o niektórych środkach trwałych, inwestycjach długoterminowych, wartościach niematerialnych i prawnych, kapitałach, rezerwach oraz odpisach aktualizujących.

Więcej na temat informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego w artykule Sprawozdanie finansowe – informacja dodatkowa.

Forma uproszczona

Organizacja może sporządzić uproszczone sprawozdanie finansowe, jeżeli w roku obrotowym, za który sporządzane jest sprawozdanie finansowe oraz w roku poprzedzającym, nie przekroczyła dwóch z trzech następujących wielkości:

  1. Średnioroczne zatrudnienie – nie większe niż 50 osób (w przeliczeniu na pełne etaty).
  2. Suma aktywów bilansu – co najwyżej 2 miliony euro (na koniec roku obrotowego).
  3. Przychody ze sprzedaży produktów, towarów, a także z operacji finansowych (netto) – nie większe niż 4 miliony euro.

Forma uproszczona sprawozdania polega na możliwości wykazania informacji w zakresie ustalonym literami i cyframi rzymskimi (więcej w artykułach Bilans oraz Rachunek zysków i strat).

Jeżeli informacje dotyczące konkretnych pozycji sprawozdania nie wystąpiły w roku obrotowym i w roku go poprzedzającym, pozycje te są pomijane.

Zgodność sprawozdania z MSR

Sprawozdania finansowe takich organizacji jak emitenci papierów wartościowych, czy ubiegający się o dopuszczenie ich papierów do obrotu na rynku regulowanym kraju należącego do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, zamiast opierać na Ustawie, można sporządzać zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości. To samo dotyczy sprawozdań finansowych jednostek należących do grupy kapitałowej, gdzie jednostka dominująca, opierając się na MSR, sporządza skonsolidowane sprawozdanie finansowe.

Decyzję w sprawie podstawy prawnej sprawozdania finansowego podejmuje organ zatwierdzający (patrz Zatwierdzanie sprawozdania).

ZATWIERDZANIE SPRAWOZDANIA

Zatwierdzenie rocznego sprawozdania finansowego powinno nastąpić nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia bilansowego (czyli nie później niż 30 czerwca). Zatwierdzenia dokonuje po wydaniu opinii przez biegłego rewidenta (patrz sekcja Obowiązek badania przez biegłego rewidenta) tzw. organ zatwierdzający. Zatwierdzenie dokonywane jest poprzez podjęcie odpowiedniej uchwały lub decyzji i adnotację na dokumentach sprawozdania.

Organy uprawnione do zatwierdzenia sprawozdania zależnie od formy organizacyjno-prawnej:

Forma organizacyjno-prawna Zatwierdzający
Spółka akcyjna zwyczajne walne zgromadzenie akcjonariuszy
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zwyczajne zgromadzenie wspólników
Spółka komandytowo-akcyjna walne zgromadzenie
Spółka komandytowa wspólnicy
Spółka partnerska wspólnicy
Spółka jawna wspólnicy
Spółka cywilna wspólnicy

Obowiązek badania przez biegłego rewidenta

Niektóre sprawozdania finansowe podlegają obowiązkowi badania przez biegłego rewidenta. Wpływa to m.in. na zakres elementów wchodzących w skład sprawozdania (patrz Elementy).

Badanie sprawozdań finansowych podmiotów kontynuujących działalność gospodarczą jest obowiązkowe dla:

  • banków oraz zakładów ubezpieczeń i reasekuracji,
  • jednostek działających na podstawie przepisów:
    • o obrocie papierami wartościowymi,
    • o funduszach inwestycyjnych;
  • jednostek działających na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,
  • spółek akcyjnych, z wyjątkiem spółek w organizacji,
  • pozostałych jednostek, jeżeli spełniły co najmniej dwa z następujących warunków w poprzedzającym roku obrotowym:
    • średnioroczne zatrudnienie co najmniej 50 osób (w przeliczeniu na pełne etaty),
    • suma aktywów bilansu co najmniej 2 milionów euro,
    • przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych co najmniej 5 milionów euro.

ELEMENTY

W skład sprawozdania finansowego wchodzą następujące dokumenty:

  1. Bilans.
  2. Rachunek zysków i strat.
  3. Informacje dodatkowe:
    • wprowadzenie do sprawozdania finansowego,
    • informacje dodatkowe i objaśnienia.

W przypadku kiedy organizacja podlega obowiązkowi badania sprawozdania przez biegłego rewidenta (patrz Obowiązek badania przez biegłego rewidenta), do elementów sprawozdania zalicza się także zestawienie zmian w kapitale własnym oraz rachunek przepływów pieniężnych.

Do rocznego sprawozdania finansowego dołącza się sprawozdanie z działalności jednostki, jeżeli obowiązek jego sporządzania wynika z ustawy lub odrębnych przepisów.

UDOSTĘPNIANIE

Sprawozdania finansowe stanowią obecnie główne źródło informacji o sytuacji finansowej przedsiębiorstw. Są one bardzo praktycznym narzędziem pozwalającym na uporządkowanie informacji finansowych oraz na szybką analizę danych jednostki gospodarczej.

Poszczególne grupy odbiorców poszukują i wymagają różnych informacji. Inwestorzy szukają informacji o stopniu ryzyka, pracownicy o ogólnej sytuacji przedsiębiorstwa. Organy podatkowe kontrolują sytuacje podatkową, a społeczeństwo uzyskuje informacje dotyczące np. gospodarki regionu i zatrudnienia.

Odbiorcy i użytkownicy sprawozdań finansowych to m.in.:

  • inwestorzy oraz doradcy – wykorzystujący sprawozdania przy decyzjach inwestycyjnych,
  • wierzyciele – wykorzystujący sprawozdania przy podejmowaniu decyzji o udzielaniu pożyczki, kredytu bankowego czy sprzedaży z odroczonym terminem płatności,
  • agendy rządowe i samorządy – korzystające ze sprawozdań przy ocenie zgodności działań firmy z obowiązującymi regulacjami prawnymi,
  • pracownicy i ich ugrupowania – korzystający ze sprawozdań przy ocenie zdolności firmy do wypełnienia zobowiązań wobec pracowników,
  • konkurencja – wykorzystująca sprawozdania przy ocenie mocnych i słabych stron oraz strategii konkurencyjnej firmy,
  • zarządzający – wykorzystujący sprawozdania przy decyzjach związanych z zarządzaniem firmą,
  • klienci – wykorzystujący sprawozdania przy decyzjach zakupowych,
  • instytucje podatkowe – wykorzystujące sprawozdania w celach kontrolnych,
  • społeczeństwo – wykorzystujące sprawozdania przy ocenie zgodności działań firmy z jego interesem.

Publikacja

W ciągu 15 dni od zatwierdzenia sprawozdania finansowego, zarządzający przedsiębiorstwem mają obowiązek złożenia we właściwym rejestrze sądowym:

  • rocznego sprawozdania finansowego (wszystkich elementów),
  • odpisu uchwały lub decyzji o zatwierdzeniu, a także o podziale zysku bądź pokryciu straty,
  • sprawozdania z działalności – w przypadku spółek kapitałowych, spółek komandytowo-akcyjnych, towarzystw ubezpieczeń wzajemnych, towarzystw reasekuracji wzajemnej, spółdzielni i przedsiębiorstw państwowych.

W przypadku organizacji podlegających obowiązkowi badania sprawozdania przez biegłego rewidenta, należy złożyć dodatkowo[9]:

  • wprowadzenie do sprawozdania finansowego (wyciąg z informacji dodatkowej),
  • bilans,
  • rachunek zysków i strat,
  • zestawienie zmian w kapitale własnym,
  • rachunek przepływów pieniężnych,
  • opinię biegłego rewidenta.

Przekazanie do Urzędu Skarbowego

Oprócz prezentacji w rejestrze sądowym, wszystkie jednostki składające sprawozdanie muszą zaprezentować swoje sprawozdania odpowiedniemu urzędowi skarbowemu. Do urzędu należy złożyć sprawozdanie i ewentualnie opinię biegłego rewidenta w ciągu 10 dni od zatwierdzenia sprawozdania finansowego oraz odpis uchwały lub decyzji zatwierdzającej.