Wytwarzanie odpadów jest nieodłącznym elementem działania firmy produkcyjnej. Musisz więc wiedzieć, że właściwe gospodarowanie odpadami niebezpiecznymi to bardzo poważny problem ekologiczny! Odpady te są źródłem zanieczyszczenia wszystkich elementów środowiska naturalnego. Ponadto ich złe przechowywanie może powodować zagrożenia życia i zdrowia oraz środowiska. Jak sprostać obowiązkom z nimi związanymi?
Odpady oznaczają każdą substancję lub przedmiot należący do jednej z kategorii określonych w załączniku nr 1 do ustawy z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Q1-Q16), których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do ich pozbycia się jest zobowiązany.
Natomiast aby określić, co to są odpady niebezpieczne, należy równocześnie brać pod uwagę nie tylko kategorie i rodzaje odpadów, ale również ich właściwości oraz składniki. Służą temu załączniki nr 2, 3 i 4 do ustawy z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach.
Odpady niebezpieczne to odpady:
- należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych na liście A załącznika nr 2 do ustawy z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach i mające co najmniej jedną z właściwości wymienionych w załączniku nr 4 do tej ustawy,
- należące do kategorii lub rodzajów odpadów określonych na liście B załącznika nr 2 do ustawy z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach i zawierające którykolwiek ze składników wymienionych w załączniku nr 3 do tej ustawy oraz mające co najmniej jedną z właściwości wymienionych w załączniku nr 4 tej ustawy.
Zasady gospodarki odpadami niebezpiecznymi polegają na:
- zapobieganiu i minimalizacji powstawania odpadów niebezpiecznych (przede wszystkim należy zapobiegać powstawaniu odpadów, dążyć do ograniczenia ich ilości i uciążliwości czy szkodliwości),
- odzysku i unieszkodliwianiu odpadów niebezpiecznych (odpady powinny być w pierwszej kolejności poddane odzyskowi lub unieszkodliwianiu w miejscu ich powstawania),
- bezpiecznym dla zdrowia i środowiska składowaniu oraz magazynowaniu odpadów niebezpiecznych (składowanie odpadów przez deponowanie na składowiskach powinno być działaniem ostatecznym, stosowanym jedynie wtedy, gdy nie ma innych możliwości ich wykorzystania)
(ustawa z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska i ustawa z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach).
Zapobieganie i minimalizacja powstawania odpadów niebezpiecznych
Każdy, kto wytwarza odpady niebezpieczne, powinien stosować sposoby produkcji lub formy usług oraz surowce i materiały, które zapobiegają powstawaniu takich odpadów lub pozwalają utrzymać ich ilość na jak najniższym poziomie. Stosowane procesy powinny również ograniczać negatywne oddziaływanie odpadów niebezpiecznych na środowisko i powodowane przez nie zagrożenia życia lub zdrowia ludzi.
Można to uzyskać przez:
- racjonalne wykorzystanie surowców,
- stosowanie substancji o małym potencjale zagrożeń,
- stosowanie technologii bezodpadowych i małoodpadowych,
- wtórne wykorzystanie powstających odpadów niebezpiecznych.
Odzysk i unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych
Odzysk (wykorzystanie) odpadów niebezpiecznych to wszelkie działania polegające na ich wykorzystaniu w całości lub części albo prowadzące do odzyskania z nich substancji, materiałów bądź energii i ich wykorzystania. Działania te nie mogą stwarzać zagrożenia życia i zdrowia ludzi oraz środowiska.
Odpady niebezpieczne, których nie można ponownie wykorzystać, powinny być poddane procesom unieszkodliwiania, polegającym na ich alternatywnym przekształcaniu:
- biologicznym,
- fizycznym,
- chemicznym,
w celu doprowadzenia do stanu, który nie stwarza zagrożeń dla życia lub zdrowia ludzi i dla środowiska.
Odzysk lub unieszkodliwianie odpadów mogą odbywać się tylko w wyznaczonych miejscach i przeznaczonych do tego celu urządzeniach (instalacjach).
Bezpieczne składowanie i magazynowanie odpadów niebezpiecznych
Z uwagi na zawartość w składzie odpadów niebezpiecznych substancji, które mogą powodować poważne zagrożenia, ich składowanie może odbywać się jedynie w wyznaczonych i zabezpieczonych składowiskach. Składowanie odpadów niebezpiecznych w miejscach do tego nieprzystosowanych stanowi potencjalne źródło zanieczyszczenia środowiska!
Składowiska odpadów niebezpiecznych powinny być zlokalizowane i budowane w sposób uwzględniający zjawiska przyrodnicze oraz uwarunkowania geologiczne. Przy ustalaniu miejsca składowiska takich odpadów muszą być wzięte pod uwagę plany zagospodarowania przestrzennego terenu.
Unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych przez ich deponowanie na składowiskach takich odpadów powinno być działaniem ostatecznym. Na składowiskach odpadów niebezpiecznych przechowywane są również te odpady niebezpieczne, których nie da się, z uwagi na warunki techniczno-ekonomiczno-ekologiczne, poddać procesom odzysku lub unieszkodliwiania.